De Chawan (Matcha-kom, thee-ceremonie-kom)
Een chawan is een theekom, speciaal gemaakt voor het bereiden van matcha.
(cha = thee, wan = kom)
In deze blog vertel ik graag over mijn opgedane kennis van de chawan en de Japanse theeceremonie. En ik neem jullie graag mee in de wereld van dit opmerkelijke gebruiksvoorwerp en ritueel.
Een beknopte geschiedenis. Het design, maakproces en het gebruik van de chawan in de Japanse theeceremonie. Ook de verschillende stijlen en types chawan komen aan bod.
Er zijn chawan in allerlei soorten, maten en kwaliteiten. Meestal zijn ze gemaakt van keramiek (aardewerk of steengoed) en soms van glas. Handgemaakt of machinaal.
Uiteraard kun je natuurlijk zelf bepalen waar je je matcha uit drinkt. Maar wellicht geeft een kijkje in de wereld van de chawan nieuwe inspiratie. En zal het drinken van matcha, uit een goed gekozen chawan, een nóg specialer Zen-moment geven.
Als je al matcha-drinker bent weet je in elk geval al dat je daarvoor een, ruime theekom nodig hebt. Ruim genoeg om de matcha-poeder met de speciale theeklopper (chasen) te kunnen kloppen en opschuimen.
1. Chawan
Al op jonge leeftijd kreeg ik interesse in de oude Japanse kunst en cultuur.
Bijna 20 jaar geleden begon ik met het aanleggen van een Japanse tuin. Inmiddels is de tuin geperfectioneerd en uitgegroeid tot een Japanse theetuin. En de Japanse theeceremonie kreeg daarop mijn volgende focus. Bij het vorderen van de tuin en het bestuderen van de theeceremonie…dacht ik: hoe Leuk zou het zijn thee te serveren voor mijn gasten, uit zelfgemaakte chawan.
Ik vertrok voor een maand naar Japan voor inspiratie en verdieping. En ik ging aan de slag in mijn keramiek atelier. Recentelijk mocht ik deelnemen aan een masterclass, bij een professionele chawan-maker uit Kyoto. En kon zo ik mijn techniek perfectioneren.
In de zomermaanden doe ik, op eigen wijze, theeceremonies voor kleine groepjes in mijn tuin.
2. Theetuin | Groningen
Het bereiden van een kom matcha is op zich al iets bijzonders. Het kost aandacht en tijd om de thee goed te bereiden. Matcha is om die reden ook de ideale thee voor ceremoniële handelingen zoals bij de Japanse theeceremonie.
De temperatuur van het water moet goed zijn, de juiste manier …en duur van het kloppen vergt best nog wat oefening. De kwaliteit van de matcha is hierbij ook van doorslaggevend belang.
Het drinken van een kom matcha voert je naar een andere wereld. Met associaties van groen, rust en puurheid. Voor sommigen is het wennen aan de smaak. Maar dat was vast en zeker ook zo bij de eerste koffie, bier of wijn.
Naast gezondheidsvoordelen verdient dit kostbare product wel een goed gekozen chawan.
Het gebruik van een chawan in de Japanse theeceremonie, met de rituele handelingen, is bepalend geweest hoe chawan er uit ziet. Vorm en functie dienen elkaar.
Ook de filosofie van de theeceremonie is van invloed op de stijl en verschijningsvorm van de chawan. Deze stijl is gelinkt aan de levensfilosofie wabi-sabi. En wordt bij de vormgeving van objecten en gebruiksvoorwerpen rond de theeceremonie ‘wabi-cha’ genoemd.
Imperfectie is daarbij een belangrijk onderdeel van het vervaardigen van een chawan.
Het handschrift… ‘de ziel van de maker’ (kokoro) mag worden getoond.
Een sleutelfiguur bij het vormgeven van de Japanse theeceremonie, is theemeester ‘Sen no Rikyu’ (1522-1591). Zijn visie en hervorming van de theeceremonie zijn bepalend geweest voor de theeceremonie van nu. En in zijn geest nog steeds een belangrijk onderdeel van de Japanse cultuur. Maar het heeft ook wereldwijd aandacht, vanwege het universele karakter.
3. Zomer-chawan met matcha
De chawan in Japan
De ontwikkeling van de chawan in Japan is een fascinerende reis door de eeuwen heen, doordrenkt van kunst, ambacht en de evolutie van de theeceremonie.
Omdat er in Japan geen theeplanten waren, heeft dat mogelijk geleid tot een bijzondere en unieke theecultuur. De verspreiding van thee naar Japan wordt toegeschreven aan boeddhistische monniken die China bezochten en theezaadjes meebrachten.
In Chinese kloostertempels pepten mediterende monniken zich op, met een kom matcha, om niet te verslappen bij hun meditaties. Thee werd aanvankelijk beschouwd als een medicinale drank.
De vroegste invloeden op de Japanse thee-kom kwamen uit China, waar thee al eeuwenlang werd gedronken. China had al een rijke traditie van theekommen. Deze vroege kommen, bekend als "Tenmoku" kommen, waren vaak grof gestookt en hadden karakteristieke glazuren, zoals de bekende 'olie-vlek' en 'hazen-vacht' patronen.
Er werden in Japan ook kopieën gemaakt van kommen uit Korea en China.
Het ambacht werd soms zelfs letterlijk verscheept naar Japan. Complete Koreaanse ateliers, inclusief de pottenbakers, werden naar Japan gebracht.
In de ontwikkeling van theeceremonie, zoals we die nu kennen, zijn er een aantal belangrijke sleutelfiguren die van invloed zijn geweest op de theeceremonie en op de ontwikkeling van de chawan
Beknopt overzicht.
De Muromachi-periode (1336-1573) markeerde de opkomst van de theeceremonie in Japan. Kunstenaars en theemeesters, waaronder Sen no Rikyu, begonnen aandacht te besteden aan de esthetiek van theekommen. Rikyu streefde naar eenvoud en minimalisme, en zijn invloed resulteerde in de ontwikkeling van wabi-cha, wat de esthetiek van eenvoud en bescheidenheid benadrukte. Chawan van deze periode werden vaak met de hand gevormd, met onregelmatige vormen en eenvoudige glazuren.
De Gouden Eeuw van de Chawan was de Azuchi-Momoyama-periode (1573-1603)
Met de opkomst van de theebijeenkomsten onder invloed van de machtige Krijgsheer Toyotomi Hideyoshi. Kunstenaars zoals Chōjirō, een pottenbakker en tegelmaker uit Kyoto, maakten theekommen die bekend werden als "Raku-theekommen." Deze kommen waren vaak met de hand gevormd, hadden een grove textuur en werden niet geglazuurd. Ze werden zeer gewaardeerd in wabi-cha vanwege hun eenvoud.
Tijdens de Edo-periode (1603-1868) bleef de waardering voor eenvoud en rust in de theeceremonie bestaan.
De chawan kende echter ook decoratieve ontwikkelingen, waarbij kunstenaars zoals Ogata Kenzan en Nin'ami Dohachi bekend werden om hun verfijnde decoraties en glazuurtechnieken.
Met de modernisering van Japan in de Meiji-periode (1868-1912) en de daaropvolgende tijdperken, veranderde de productiemethode van theekommen. Fabrieksmatige productie werd geïntroduceerd, en verschillende nieuwe stijlen ontstonden.
Hedendaagse pottenbakkers putten uit zowel traditionele als eigentijdse ontwerpelementen, en er zijn nu diverse stijlen, van traditionele tot moderne en experimentele chawan. De ontwikkeling van de chawan in Japan weerspiegelt niet alleen veranderingen in ambachtelijke technieken, maar ook verschuivingen in esthetische waarden en sociale praktijken zoals de theeceremonie.
Het maken van een chawan is inmiddels een kunstvorm die zowel geworteld is in traditie als openstaat voor vernieuwing en creativiteit.
Er is een FB-groep: Yakimono (gebakken ding). Daar tonen pottenbakkers hun creaties vanuit alle hoeken van de wereld. Erg interessant hoe de smaak en de traditie van het betreffende land er vaak doorheen sijpelt….
4. Chawan met kiribako (kistje)
Verschuiving van waarden
Er ontstond in de bloeiperiode een ware gekte en ludieke handel rond theeceremonie-objecten, waaronder de chawan. De waarde van een chawan kon stijgen naar grote hoogten.
Voor sommigen kon je zelfs een kasteel kopen. Het werd een decadente handel van de gegoeden. Theebijeenkomsten kregen hiermee nog meer een decadent karakter. De reden van de waardestijging van theespullen lag verborgen in een aantal factoren.
Ambachtelijke Excellentie:
Theeceremonie gebruiksvoorwerpen werden vaak met de hand gemaakt door bekwame ambachtslieden, zoals pottenbakkers, houtbewerkers en lakwerkers. Deze ambachtslieden perfectioneerden vaak hun vaardigheden gedurende vele jaren, wat resulteerde in kunstig vervaardigde en unieke voorwerpen. Het niveau van ambachtelijke excellentie droeg bij aan de waarde van de gebruiksvoorwerpen.
Symbolische Betekenis:
De voorwerpen die werden gebruikt in de theeceremonie waren doordrenkt met symbolische betekenissen. Alles, van de chawan tot de theelepel, had een specifieke functie en symboliseerde bepaalde filosofische concepten, zoals eenvoud, vergankelijkheid en respect voor de natuur. De diepgewortelde symboliek verhoogde de waarde van deze voorwerpen.
Culturele Waardering:
De Japanse cultuur heeft altijd een sterke waardering gehad voor vakmanschap en kunst. Theeceremonie gebruiksvoorwerpen werden beschouwd als kunstwerken op zichzelf, en het bezitten van deze voorwerpen werd gezien als een uiting van goede smaak en culturele verfijning. Het waren niet alleen functionele objecten, maar ook esthetische kunstwerken.
Verbondenheid met de Natuur:
Veel gebruiksvoorwerpen in de theeceremonie werden gemaakt van natuurlijke materialen, zoals klei, hout, bamboe en lak. De keuze voor deze materialen benadrukte de verbondenheid met de natuur, een centraal concept in de theeceremonie. De zorgvuldige selectie van materialen en het vakmanschap dat ermee gepaard ging, droegen bij aan de waarde van de voorwerpen.
Beperkte Productie:
Sommige soorten theeceremonie gebruiksvoorwerpen werden opzettelijk in beperkte hoeveelheden geproduceerd. Dit kon het resultaat zijn van de beperkte beschikbaarheid van hoogwaardige grondstoffen, de complexiteit van het productieproces, of het streven naar exclusiviteit. De beperkte beschikbaarheid droeg bij aan de zeldzaamheid en waarde van deze voorwerpen.
Rol in Sociale Status:
In sommige gevallen werden kostbare theeceremonie gebruiksvoorwerpen ook gebruikt om sociale status en prestige te tonen. Het bezit van unieke en waardevolle voorwerpen werd beschouwd als een teken van welstand en raffinement.
In het kort reflecteerde de hoge waarde van theeceremonie gebruiksvoorwerpen in Japan de diepgaande betekenis en esthetiek van de theeceremonie zelf, en ze werden beschouwd als een integraal onderdeel van de Japanse culturele traditie.
5. Chawan met wagashi (Japans zoet)
Hideyoshi’s Gouden thee-kamer
Toyotomi Hideyoshi was een van de meest opmerkelijke mannen uit de Japanse geschiedenis. In navolging van zijn heer Oda Nobunaga, slaagde hij erin Japan te verenigen. Later zou hij Korea binnenvallen. Hij is ook bekend om zijn culturele nalatenschap.
Hydeyoshi die zich van lage komaf had opgewerkt, toonde graag zijn rijkdom en macht in modieuze kimono’s van goudlamé.
Zijn theeadviseur Sen no Rikyu pleite ervoor dat de theeceremonie voor iedereen was, ongeacht rang of stand. Een no go voor Hideyoshi. Dit voelde voor hem mogelijk als het downsizen van zijn opgebouwde status en macht.
Met als gevolg een voedingsbodem voor hoogoplopende spanningen.
Een van de hoogtepunten (of dieptepunten) in de theeceremonie geschiedenis van Japan is de opdracht van Hideyoshi, om een volledig gouden theekamer te bouwen, met gouden gebruiksvoorwerpen.
Hij had als gebaar voor zijn onderdanen een mega theeceremonie georganiseerd op een tempelcomplex in Kyoto (Kitano Tenmangū). Met een groot aantal deelnemers, waaronder ook Rikyu. Het wordt in de geschiedens vermeld als ‘de Grote Kitano Theeceremonie’.
Zijn eigen gouden kamer werd daar opgesteld. Een groter contrast met de richting waarin zijn eigen theeadviseur Rikyu was ingeslagen was eigenlijk niet denkbaar. De voorkeur van zijn Theemeester en adviseur, Sen no Rikyu, lag bij de sobere wabi-cha stijl en filosofie.
De spanningen tussen Hideyoshi en Rikyu liepen zo hoog op dat Hideyoshi in 1591 Rikyu beval zelfmoord te plegen. Had Rikyu zijn excuus gemaakt, dan was dit mogelijk afgewend.
Maar zijn overtuiging werd een statement…zelfs al moest hij het met de dood bekopen.
En zo geschiede… Hoe Japans wil je het hebben.
Het verhaal is zo een beetje kort door de bocht…en veel complexer. En in werkelijkheid omhuld door meerdere raadsels en giswerk…
Interpretaties rond de dood van Rikyu is meerdere keren verfilmd en beschreven.
Tip: film: ‘Death of a tea-master’, uit 1985. Te vinden op YouTube (met Engelse ondertiteling)
Rikyu’s thee-hut
De trend van de wabi-cha stijl in de ceremonie was al gaande in het zenboeddhisme.
En Rikyu trad in de voetsporen van Murata Jukō, die onder invloed van dit zenboeddhisme een versoberde weg van de thee praktiseerde.
Het drinken van een kom thee met een gast, zou moeten gaan over vriendschap en niet over status, door het tonen van rijkdom. Met afleidende glimmende rijk gedecoreerde theekommen, in gouden paviljoens gekleed in excentrieke bonte gewaden.
Thee voor iedereen, ongeacht rang of stand. En daar horen passende chawan bij…
Het thee bereiden, in een sobere chawan in een harmonische natuurlijke omgeving, werd het middel om respect te tonen aan de gast. De focus werd verlegd naar het unieke moment van samenzijn, in harmonie. In plaats van de overschreeuwende afleiding van luxe en macht.
De sfeer werd rustiek, geïnspireerd op de eenvoud van het boerenleven.
De ingang van de thee hut was bewust klein (75x75 cm) zodat iedereen moest buigen om deel te nemen, ongeacht rang of stand. Als teken van gelijkwaardigheid. De theeceremonie werd toegankelijk.
De eerste chawan in deze wabi-cha stroming voor de theeceremonies werden gebruikt waren o.a. eenvoudige imperfecte rijstkommen uit Korea.
De thee-hut werd opgetrokken met hout, leem, bamboe en rustieke materialen. In een gestileerde ogenschijnlijk, natuurlijke tuin.
Ook de gebruiksvoorwerpen werden ingetogen. Maar wel van een krachtige en ingehouden schoonheid. Vrijwel altijd gelinkt aan de natuur en de seizoenen. In deze stijl ligt een verborgen schoonheid voor iedereen die het wil zien. Sobere tinten, natuurlijke materialen, organische vormen. Met omarming van kwetsbaarheid, vergankelijkheid, imperfectie en de melancholie van het verleden. Met de mens als onderdeel van de natuur, overgeleverd… en onderdeel van… de natuurwetten. Kwetsbaar als een kersenbloesem.
De ceremonie kreeg naast het bevestigen van vriendschappen en vieren van levensgebeurtenissen, ook functie als neutraal terrein in de destijds zeer gewelddadige tijd.
Kibbelende Samurai moesten hun zwaarden buiten stallen vanwege de kleine ingang. En middels het drinken van thee en tonen van respect, door het door Rikyu bedachte ceremoniële protocol…konden ruzies worden overdacht en op zijn best…worden beslecht.
De sobere thee-hut Van Rikyu kon blijkbaar wedijveren met de gouden theekamer van Hideyoshi. En mogelijk heeft Hideyoshi zichzelf in de vingers gesneden en met ‘de grote Kitano ceremonie’ door de deur op een kier te zetten voor de gewone man. En gelukkig was daar Rikyu.
6. Kleine ingang van de theehut | Japan
450 jaar Japanse Theeceremonie
Hoe zou je de Japanse theeceremonie, gebaseerd op de ideeën van Rikyu, kunnen definiëren?
Heel simpel:
‘Thee bereiden voor een vriend’
In Harmonie (wa), respect (kei), eenvoud (sei) en transparantie (jaku)
En in een iets meer uitgewerkte omschrijving:
De Japanse theeceremonie, of cha-no-yu (warm water voor thee) of Cha-do (weg van de thee) genoemd, is een Japanse traditie waarin het drinken van thee is verheven tot een kunstvorm. Een theeceremonie bestaat uit een serie vaststaande handelingen die na elkaar worden verricht, om optimaal te kunnen genieten van de thee
Waarbij de gast en het moment op de belangrijke eerst plaats staat. Middels: harmonie, respect, eenvoud en transparantie.
.
-De esthetiek van de theeceremonie weerspiegelt de Japanse waarden van eenvoud, bescheidenheid en aandacht voor detail.
-De ceremoniële ruimte, het "chaji", is zorgvuldig ingericht met aandacht voor symboliek, bloemschikking en kalligrafie. Meestal in een thema en vaak is dat het betreffende seizoen.
-De voorbereiding en het delen van thee worden beschouwd als meditatieve handelingen die een gevoel van innerlijke rust bevorderen.
-De ceremonie fungeert als een sociale gelegenheid, waar mensen samenkomen om diepgaande gesprekken te voeren en verbindingen te koesteren.
-De westerse wereld waardeert de theeceremonie als een toevluchtsoord van rust, een bron van esthetische inspiratie en een brug tussen culturen.
Het is mogelijk zelf een ‘theemeester’ te worden (naar Rikyu). Daarvoor doorloop je een officiële theeschool (Urasenke). En dan krijg je zelfs een thee-naam.
Een theemeester kiest de chawan… en de stijl. Ook geeft de theemeester de chawan een naam, meestal in een poëtische sfeer.
En als een echte theemeester mag je de meer officiële ceremonies leiden.
Een theeceremonie uitvoeren is overigens een vrij concept. Je kunt een ceremonie voor een gast doen, maar ook voor jezelf.
Dat kan eenvoudig met bijeen verzamelde theespullen. Of je gaat op zoek naar de ‘real stuff’.
7. Theeceremonie benodigdheden
Nummer 1: De zwarte Raku-chawan
Rikyu, die steeds bezig was met het verscherpen van zijn ideeën, gaf een tegel- en dakpannen-maker Chōjirō opdracht rustieke zwarte kommen te maken. Grof en handgesneden. De van oorsprong Koreaanse pottenbakker werkte ook voor Hideyoshi. Hij vervaardigde o.a. de dakpannen voor zijn paleis.
Deze chawan werden Raku-gestookt. Een Koreaans-Chinese techniek waarbij door een snelle afkoeling uit de oven een intens zwarte glazuur wordt verkregen.
Imperfectie en maaksporen mochten zichtbaar blijven en zijn onderdeel van de esthetiek. Een echte Raku-chawan herken je dan ook aan een litteken in het glazuur, van de tang, waarmee de chawan uit het vuur is gehaald.
De eerste Raku-chawan van Chōjirō zijn te zien in het Raku-museum in Kyoto. Deze cultuurschatten van Japan staan prachtig opgesteld in dit kleine museum. Een waar bedevaartsoord voor geïnteresseerden van over de hele wereld. Het terrein van het museum is tevens de plek, waar nog steeds, al vele onafgebroken generaties lang, chawan worden gemaakt.
De naam ‘Raku’ wat ‘vreugde/plezier’ betekend was de benaming voor de techniek, maar werd ook als naam aan de familie gegeven.
Er is een verschil met de Japanse Raku en de westerse Raku, waarbij het meer draait om de craquelé-effecten. Japanse Raku is ingetogener.
Op nummer 2 en 3 staan de Hagi-chawan en vervolgens de Karatsu chawan. Deze stijlen kenmerken zich ook door soberheid.
Een afwijkende en meer decoratieve stijl was die van theemeester Furuta Oribe. Hij was een volgeling van Rikyu. En gaf de voorkeur aan meer decoratieve chawan. Met spontane schetsmatige decoraties van ijzeroxide op een lichte ondergrond, met groene of zwarte glazuur accenten. Een volkskunst-achtige smaak, vergelijkbaar met het Nederlandse ‘boerenbont’ zeg maar..
8. Oribe-stijl chawan
De diepzwarte Raku-chawan met de perfect contrasterende knalgroene matcha, in de sobere theeruimte, was voor Rikyu de ‘Heilige graal’.
Maar de ingetogen gestileerde zwarte Raku-chawan was geen eindpunt in de ontwikkeling van chawan. Misschien wel een nieuw begin.
De theeceremonie kan worden gezien als totaal-kunstwerk, waarbij veel disciplines aan bod komen. Naast de tuinkunst, waarin de ceremonie zich afspeelt, is in de thee-hut ook een eenvoudige uitstalling van sierobjecten als kaligrafie, schilderkunst, bloemschik kunst
9. Raku museum Kyoto | chawan van Chōjirō
Het ambacht & Perfecte imperfectie
Over de hele wereld worden inmiddels chawan gemaakt.
Maar het vormgeven van een perfect imperfecte chawan is niet eenvoudig.
Voor pottenbakkers is het onderwerp chawan een inspirerende maar lastige uitdaging. De balans tussen eenvoud en een zekere expressie is precair. Je slaat snel de plank mis en de kom wordt behaagziek, afleidend of rommelig. Je loopt hem dan voorbij in de kringloop-winkel zeg maar.
Eenvoud blijkt steeds weer de sterkste troef. Een uitspraak…eens gelezen in een keramiek-boek…vond ik treffend: een chawan is niet ‘gemaakt’ maar ‘geworden’.
En zijn kunstenaars die avantgardistische chawan maken… en juist alle regels negeren en de chawan meer als object benaderen. Als een eigenzinnige kunstzinnige ode aan het traditionele concept van de theeceremonie. De chawan wordt zo een opzichzelfstaand kunstwerkje. En vaak niet echt geschikt voor het bereiden en drinken van matcha
Er zijn 2 hoofd-type chawan,
De winterkom, een gesloten meer conische vorm met meestal donkere glazuren, om warmte te suggereren in de winterkou als comfort voor de gast.
En de zomerkom. Een wijdere kom met koelere glazuren. Om in de warme, broeierige Japanse zomers koelte op te roepen voor de gast.
Er zijn nog meer variaties. Meer smal of breed. Ook het gewicht is variabel.
Wel allemaal gelieerd aan de ideale maat (gulden snede) van ca 13 cm wijd en 8 cm hoog.
De chawan moet natuurlijk vooral ook functioneel zijn om de matcha in te kunnen bereiden.
Binnen deze kaders zijn expressiemogelijkheden oneindig. Elke chawan hoort uniek te zijn en heeft een eigen karakter. De machinaal geperste chawans, zijn in dit licht dan natuurlijk een soort klonen.
Om een chawan een persoonlijk karakter te geven, wordt de chawan traditioneel meestal niet gedraaid op een draaischijf maar met de hand gevormd.
De techniek heet ‘Kurinuki’…wat ‘uithollen’ betekend. Er wordt een grof model gemaakt van de chawan deze wordt, na leerhard te zijn opgedroogd, met speciale, eenvoudige gereedschappen uitgesneden. De volgorde van het snijden is belangrijk en vergt veel oefening.
De draaischijf wordt wel gebruikt, maar met speciale trucs wordt de regelmatige vorm enigszins uit balans gehaald om geen symmetrische saaie chawan te krijgen.
Het creëren van deze ‘imperfectie’ is moeilijk. En vereist juist veel inzicht. En een geoefend oog voor balans. ‘Making a chawan’..als google-zoekterm, levert ter illustratie voor deze techniek interessante filmpjes op.
10. Chawan atelier | Groningen
Een mooie voorkant is ook een onderdeel van de chawan. Dat kan zijn een schetsmatige afbeelding of gewoon een mooie dwarrel in het glazuur. Bij het overhandigen van de chawan, in de theeceremonie, wordt de kom in 2 slagen gedraaid met de mooie kant naar de gast. Als de gast het aanneemt draait deze de kom in 2 slagen door… weer met de mooie kant naar de host. Dit staat voor het tonen van wederzijds respect.
De voet van een chawan is laag en breed, om de handelingen in de theeceremonie goed te kunnen uitvoeren. De onderkant en vaak ongeglazuurd om grip te kunnen houden. Om zo ongelukken te voorkomen, want dat zou wat zijn tijdens een ceremonie… groene matcha knoeien op de smetteloze tatami-matten, waar je slechts met schone spierwitte tabi-sokken over mag schuivelen….
11. wabi-cha
12. Wabi-cha theehut | Groningen
Resume
De Chawan, een heel bijzonder gebruiksvoorwerp met een bijzonder verhaal. Beknopt beschreven welleswaar, want het verhaal heeft nog heel veel zijpaden om te ontdekken.
Mogelijk heeft het je geïnspireerd. En ga je zelfs op zoek naar de perfecte chawan.
Atelier | Japan Style Craft & Japanse Theetuin
‘Japanse Man’
Fokko Jelsma
Bronnen:
Literatuur: The Japanese Tea Ceremony. A.L. Sadler | Inside Japanese ceramics. R.L. Wilson
T. Munesue (Tea ceremony)
Kyositsu Sasaki Yamato (Chawan-Craftsman|Artist, Kyoto)
Internet | Wiki
Ami Kyoto | En Kyoto | Tea ceremony | Ikebana
Core Kyoto | public media organization| Kyoto Japan
Fotografie:
F. Jelsma
F. J. v.d. Laan (foto: 6. Kleine ingang theehut | Japan)
Afbeeldingen: de getoonde chawan zijn uit atelier ‘Japanse Man’ | Groningen
Behalve: 3. Zomerchawan met matcha / 9. Chawan van Chōjirō | Raku-museum Kyoto